نظریه ژستالت چیست؟

ژستالت (Gestalt) یک واژه آلمانی به معنی ماهیت یا فرم کلی یک موجود است .‌جالب است بدانید همین تعریف بسیار ساده می‌تواند یکی از مهم‌ترین قوانین طراحی باشد.

بسیاری از طراحان وب مبتدی در همان ابتدای طراحی ذهن خود را بیشتر درگیر جزییات می‌کنند، مثلا تمام فکر و ذهنشان این است که از چه نوع فونتی برای نوشته‌های وب‌سایت استفاده کنند. شاید اگر چنین افرادی تنها با یک نظریه ساده به نام نظریه ژستالت آشنا باشند، به طور کلی مسیر ذهنیشان تغییر کند.

نظریه ژستالت به شما می‌گوید، بیشتر مردم در نگاه اول تنها کلیات یک سوژه را درک می‌کنند، چرا که ساختار ذهن انسان به گونه‌ای است که در ابتدا فرم کلی یک شکل را می‌بیند و در ادامه با نگاهی عمیق‌تر می‌تواند جزییات را نیز به تدریج کشف نماید. مثلا شکل زیر را ببینید:

احتمالا اولین چیزی که در این شکل نظر شما را جلب می‌کند، نیمرخ دو فرد سالخورده است که روبروی هم قرار گرفته‌اند. اما اگر نگاه عمیق‌تری داشته باشید، افراد بیشتری را در این عکس خواهید یافت. این‌ها جزییاتی هستند که از همان ابتدا در عکس وجود داشته‌اند اما چشم شما از دیدن آن صرف نظر کرده بود!

آموزش ux (طراحی تجربه کاربری)

اگر هنوز در قید رعایت کردن تمام جزییات هستید، مثال زیر را ببینید تا باور کنید جزییتات کم‌اهمیت‌تر از چیزی هستند که بخواهید از ابتدا به آن فکر کنید.

در نگاه اول هر دو شکل یکسان به نظر می‌رسند، در حالیکه این دو شکل 5 تفاوت بسیار جزئی با هم دارند که در نگاه اول اصلا به چشم شما نیامده‌اند. مثلا پرنده‌ای که در سمت چپ بالای هر دو شکل قرار دارد، در دو جهت مختلف نشسته است یا زنی که در زیر طاق و در موهای پیرمرد مخفی است در دو شکل چپ و راست به دو سوی مختلف نگاه می‌کند، (سعی کنید تفاوت‌های دیگر را خودتان کشف کنید).

چنین اتفاقی در سایت‌های که شما طراحی می‌کنید، نیز بدون شک رخ خواهد داد. مطمئن باشید بیشتر بازدیدکنندگان وب‌سایت شما، هرگز در ابتدا مثلا به نوع دکمه‌ها یا منوهایی که در طراحی سایت استفاده کرده‌اید دقت نمی‌کنند، آن‌ها در نگاه اول صرفا یک طرح کلی از وبسایت شما را می‌بینند، و این همان چیزی است که نظریه ژستالت به شما می‌گوید.

کاربرد نظریه ژستالت در طراحی وب‌سایت

در ادامه چند نمونه از قالب‌های مختلف با طرح شبح متناظرشان را به شما نشان می‌دهم. شاید برای نخستین بار است که واژه طرح شبح به گوشتان می‌خورد. طرح شبح در واقع یک طرح سیاه و سفید، و به عبارت دیگر شبحی از یک شکل است که ذهن بیننده در نگاه اول آن را درک می‌کند.

شاید سورپرایز شوید اگر بدانید چه بسیارند طراحان وب‌سایتی که برای جلب نظر بیشتر بازدیدکنندگانشان چه وقتی را برای ایجاد تغییرات در المان‌ها سایت صرف می‌کنند اما هیچ تغییری در احساس بازدیدکنندگان حاصل نمی‌شود و متاسفانه تلاششان یک تلاش بی نتیجه است. علت این ناکامی مشخص است:

تا زمانی که طرح کلی وبساست شما تغییر نکند، بیشتر افراد تغییر آن را متوجه نمی‌شوند.

خب حالا وقت آن است که چند طرح شبحی را با هم ببینیم:

وقتی نظریه ژستالت را به خوبی درک کنید و ملکه ذهنتان شود کم‌ کم به این عادت می‌رسید که حتی پیچیده‌ترین طراحی‌ها را ابتدا با یک طرح کلی ساده شروع کنید. مثل طرح‌های شبحی که در شکل‌های بالا دیدید.

آموزش پیشنهادی: آموزش طراحی قالب سایت

همیشه سعی کنید طراحی خودتان را از بیرونی‌ترین قاب شروع کنید و به تدریج به داخل بیاید و جزییات بیشتری را به آن اضافه کنید. اجازه دهید با یک مثال این موضوع را برایتان روشن‌تر کنم، فرض کنید می‌خواهید تصویر جذابی از یک شکلات بادام زمینی تهیه کنید، اگر روند طراحی شما از درون شکلات به بیرون آن باشد، طرح نهایی که حاصل می‌شود چیزی نخواهد بود جز یک پوسته‌ای که درون آن مشخص نیست. اما اگر طراحی خود را از بیرون شکلات شروع کنید و به تدریج به جزییات درونی آن بپردازید، بدون شک به طرح نهایی جذاب‌تری خواهید رسید.