احتمالا در مباحثی که مربوط به طراحی یک وب سایت می شود، جملاتی از UX و UI شنیده باشید. با وجود رابطه ی نزدیک این دو در بحث طراحی سایت، اما از لحاظ مفهومی و همچنین روندکاری با یکدیگر متفاوت می باشند که ما قصد داریم در این مقاله به آن ها بپردازیم.

 

UI چیست؟

UI (User Interface) که یک فعل و انفعال بین کاربر و یک وسیله ی دیجیتالی یا یک محصول است، برای مثال صفحه ی لمسی تلفن های همراه یا لمس دکمه ای که با آن شما قهوه ی دلخواه خود را از قهوه ساز انتخاب میکنید. در ارتباط با وب سایت ها وبرنامه ها "UI" مربوط به تصویری که میبینیم و احساسی ک به ما میدهد، می شود.

طراح UI در طراحی باید به آیکون ها ،دکمه ها با وظایف مختلف (خرید، ثیت و ...) ،تایپوگرافی، رنگ ها و فاصله ها دقت کند. UI وظیفه دارد به بالا بردن کیفیت ،جذایت و تاثیر گذاری بر روی کاربر کمک کند.

در سال 1970 برای استفاده از کامپیوتر باید از رابط‌های دستوری مانند عکس زیر استفاده می‌گردید. در واقع کامپیوتری با رابط گرافیکی، آیکون‌ها، Button ها یا حتی mouse وجود نداشت! زبان‌های برنامه‌ نویسی تنها راه انتقال دستور کاربر به سیستم بودند و در نتیجه افراد زیادی توانایی استفاده از کامپیوتر را نداشتند.

در سال 1981 گروهی از مهندسان کامپیوتر با طراحی کامپیوتر شخصی Xerox PARC، رابط گرافیکی کاربر را به دنیا معرفی کردند که از پنجره‌ها، آیکون‌ها، منوهای radio button ،drop-down و checkbox ها استفاده می‌کرد. با استفاده از این ابزار، امکان باز کردن، انتقال و پاک کردن فایل به سادگی برای کاربران ایجاد شد.

هر چند که این گرافیک قابل مقایسه با گرافیک امروزی نیست اما در آن زمان تحولی بزرگ محسوب می‌شد. این تحول باعث شد افرادی به جز برنامه‌نویسان هم بتوانند از سیستم‌های کامپیوتری استفاده کنند. در سال 1984 تیم Apple اولین کامپیوتر رومیزی Macintosh با رابط کاربری چند پنجره‌ای و دارای قابلیت کلیک موس را منتشر کردند.

امروزه طراحان UI رابط‌های مختلفی را برای وب سایت‌ها، اپلیکیشن‌های دسکتاپ و موبایل طراحی می‌کنند و عناصر گرافیکی بسیاری به این رابط‌ها اضافه شده است.

 

UX چیست؟

واژه UX در سال 1990 به وسیله Don Norman از گروه Apple بیان شد. بر طبق توصیف خود او: «تجربه کاربری شامل تمام جنبه‌های تعاملی کاربر با شرکت، خدمات و محصولات آن است.».

«این اصطلاح را بیان کردم چون فکر می‌کنم رابط انسانی و قابلیت استفاده، دو مفهوم بسیار نزدیک به هم هستند. می‌خواستم تمام جنبه‌های تجربه شخص از سیستم، شامل گرافیک طراحی صنعتی، رابط کاربری، تعامل فیزیکی و راهنمای کاربر را پوشش دهم.»

«نخستین الزام برای یک تجربه کاربری نمونه، برطرف کردن نیاز مشتری بدون ایجاد زحمت و دردسر برای او است. سپس باید سادگی و ظرافت را در تولید محصول در نظر گرفت تا مشتری لذت داشتن محصول و استفاده از آن را بچشد.»

«تجربه کاربری حقیقی فراتر از فراهم نمودن نیازهای بیان شده و ارائه ویژگی‌های چک لیست مشتری است. برای دستیابی به تجربه کاربری با کیفیت بالا در یک شرکت، باید ادغام بدون مرزی از خدمات متفاوت مانند مهندسی، طراحی صنعتی و گرافیکی، بازاریابی و طراحی رابط وجود داشته باشد.»

در نتیجه UX فقط به جنبه‌های بصری محصول محدود نمی‌شود. مفهوم تجربه کاربری دارای بعدهای بسیاری است و کل تجربه‌های فرد در مسیر استفاده از محصول را در برمی‌گیرد. مانند:

• روند حرکت مشتری برای آشنایی با محصول شرکت شما
• دنباله کارهای انجام شده مشتری برای ارتباط با رابط کاربری
• افکار و احساسات کاربر در روند تلاش برای دستیابی به هدف خود
• برداشت کلی مخاطب جدا از نحوه تعامل

طراح UX باید از تحویل محصول یا سرویس مورد نظر، رفع نیازهای مشتری و دستیابی او به نتیجه دلخواهش اطمینان پیدا کند. تجربه احساسی خوب یا بد ما از یک وب سایت می‌تواند تعیین کننده استفاده یا عدم استفاده مجدد ما از آن شود. بدیهی است که اهمیت این موضوع در فروش یک محصول یا افزایش مخاطبان به قدری است که به عنوان ارائه دهنده یک سرویس، حتما باید به آن توجه داشت.

 

 

تفاوت UX و UI چیست؟

به بیان Don Norman و Jakob Nielsen :

«تمایز تجربه کلی کاربر (UX) از رابط کاربری (UI) بسیار اهمیت دارد؛ هرچند واضح است که UI بخش بسیار مهمی از طراحی است.»

در خصوص سوال: تفاوت ui و ux درچیست؟ گوگل یکی از بهترین نمونه‌های قابل ذکر می‌باشد. همان‌طور که می‌دانید رابط کاربری گوگل بسیار ساده است. فقط یک لوگو، نواری برای جست‌وجو، تعداد کمی button و صفحه‌ای برای نمایش نتایج جست‌وجو در آن مشاهده می‌شود.

زمانی‌که عبارتی برای جست‌وجو نوشته شود، کاربر در کم‌تر از یک ثانیه به نزدیک‌ترین دانش دیجیتالی بشر از موضوع مورد نظر دست خواهد یافت.

 

 

تصور کنید اگر برای هر جست‌وجو 15 ثانیه زمان مورد نیاز باشد، چه احساسی به شما دست می‌دهد؟ در این صورت حتی با وجود رابط کاربری مناسب، تجربه کاربری شما از گوگل بسیار متفاوت با احساسی که هم اکنون نسبت به گوگل دارید، خواهد بود.

 

Ken Norton سرمایه‌گذار Google Ventures، مدیر تولید قبلی گوگل:

«تمرکز UX روی خط سیر کاربر برای حل یک مشکل و تمرکز UI روی نحوه نمایش سطوح محصول و عملکرد آن است.»

 

Andy Budd از بنیان‌گذاران Clearleft، بنیان‌گذار UX London:

 « تفاوت ui و ux چیست؟ را باید اینگونه پاسخ داد: دغدغه طراح UX جنبه‌های مفهومی فرآیند طراحی است، در حالی‌ که تمرکز طراح UI بر روی عناصر ملموس‌تری است.»

 

Craig Morrison سرپرست تولید در RecordSetter، بنیان‌گذار Usability Hour:

« تفاوتی بین طراحی UX و UI وجود ندارد زیرا دو مسئله غیرقابل مقایسه با یکدیگر هستند.»

 

Patrick Neeman مدیر طراحی محصول در Apptio، بنیان‌گذار Usability Counts:

« به طور کلی UI درباره طراحی بصری و طراحی اطلاعات در صفحه نمایش است. UX درباره تجربه کلی کاربر است و نمی‌تواند فقط به صفحه نمایش محدود شود.»

 

۱. UX طراحی تجربه کاربر و UI طراحی واسط‌ کاربر است

طراحی UX (مخفف عبارت user experience) یک طراحی مبتنی بر تجربه‌ کاربر است. طرح UX دقیقا همان جایی است که باید نیازها یا اصطلاحا نقطه درد یک کاربر شناسایی شود. به بیان ساده طرح UX همان طرح کلی اولیه است که تمام نیازها و احساسات کاربر در آن دیده شده باشد.

طراحی UI (مخفف عبارت user interface) طرحی است که چگونگی ارتباط بین یک کاربر و یک ماشین هوشمند، مثلا کامپیوتر یا موبایل را توضیح می‌دهد. طراحی UI را طراحی واسط‌ کاربر نیز می‌نامند چرا که در واقع واسطه‌ای بین کاربر و ماشین است. من شخصا طراحی UI را این چنین تعریف می‌کنم:

User Interface Design = Visual Design + Interaction Design

منظورم از Visual Design در این تعریف، همه آن چیزی است که به چشم کاربر می‌آید مثلا دکمه‌ها یا لوگوی سایت، و منظورم از Interaction Design نوع تعاملی است که کاربر با سایت یا نرم‌افزار دارد، مثلا چگونگی کلیک کردن او روی دکمه‌ها و منوها.

 

 

۲. UX به باطن می اندیشد، UI به ظاهر

Nick Babich می‌گوید:

بهترین نرم‌افزار، نرم‌افزاری است که دو چیز را خوب انجام داده باشد: سیمای ظاهری و عملکرد. سیمای ظاهری جذاب، کاربر را جذب می‌کند و عملکرد مناسب، او را نگه می‌دارد.

UI ظاهر یک نرم‌افزار را جذاب می‌سازد و UX ، عملکرد آن را مفید می‌کند.

 

پس می‌توانیم بگوییم:

کاربر با UI جذب و با UX می‌ماند

 

 

۳. UX به دنبال برآوردن نیازهای کاربر است و UI به دنبال هموار کردن مسیر او

افراد برای برآوردن یکی از نیازهایشان وارد سایت یا نرم‌افزار شما می‌شوند، مثلا شخصی را در نظر بگیرید که برای جستجوی اتومبیل مورد علاقه‌اش وارد سایت شما شده است. وظیفه یک طراح UX آن است که تمام نیازهای یک مشتری را ببیند. مثلا اگر شما صاحب یک سایت فروش اتومبیل هستید، طراح UX سایت شما باید از دریچه چشم کسی که عاشق اتومبیل است به طراحی سایت بنگرد تا هیچ چیزی را از قلم نیندازد. شاید طراح UX در این حالت مجبور شود با افرادی که بیشتر از او به اتومبیل عشق می‌ورزند، مصاحبه کند تا نیازهایی آنها را بهتر بشناسد. وقتی طرح کلی اولیه با سعی و خطاهای فراوان توسط طراح UX آماده شد، حالا نوبت آن است که این طرح به دست طراح UI سپرده شود تا محیطی جذاب را برای کاربر فراهم کند و مسیر رسیدن به هدف برای او هموارتر شود.

 

 

۴. ابتدا طراحی UX انجام می‌شود سپس طراحی UI

در فرآیند طراحی سایت، طراحان UX و UI چگونه با هم کار می‌کنند؟

معمولا در شرکت‌های نرم‌افزاری روند طراحی به این شکل است که ابتدا طراح UX یک طرح اولیه را بر اساس نیاز مشتریان تولید می‌کند، و سپس این طرح توسط طراح UI کامل‌ترشده و اصطلاحا به بلوغ می‌رسد. هر چند این روند همیشه به صورت خطی نیست، مثلا ممکن است یک طرح چندین بار بین طراح UX و UI در رفت و آمد باشد تا به صورت نسخه نهایی منتشر شود. در بعضی از شرکت‌ها ممکن است وظیفه طراحی UX و UI بر عهده یک نفر باشد.

 

 

۵. طراحی UX نسبت به UI، شغلی فراگیرتر است

طراحی UX یا تجربه‌کاربر یک شغل جامع است. از دنیای مجازی و نرم افزارها که بگذریم، بسیاری از شرکت‌های تولید کننده تمایل دارند تا محصول خود را قبل از آنکه به دست مشتری برسانند، از یک طراح UX کمک بگیرند تا محصولشان را بر اساس نیاز مشتریان و تعاملی که با آن‌ها دارد به طرح بهتری برسانند. وقتی طرح نهایی با چندین سعی و خطا توسط رابطه بین طراح UX و مشتریان حاصل شد، آن وقت است که شرکت به فکر تولید محصول در مقیاس انبوه تر خواهد افتاد.

طراح UI بیشتر با رابطه بین کاربر با یک ابزار سر و کار دارد. من قبول دارم که وظیفه یک طراح UI فراتر از تهیه جدول‌ها یا دکمه‌های یک سایت است. مثلا ممکن است طراح UI وظیفه طراحی نرم‌افزار یک تلویزیون هوشمند یا گجتی برای یک اتومبیل را بر عهده داشته باشد، اما همچنان اعتقاد دارم حوزه کاری طراح UX فراتر از طراح UI است، چرا که  طراح UI تنها با محصولات دیجیتال اما طراح UX با طیف وسیعتری از محصولات سروکار دارد.